خودکشی و علائم هشدار دهنده آن، علل، روش های پیشگیری و درمان

خودکشی چیست؟

خودکشی در سراسر جهان رخ می‌دهد و یک واکنش تسلیم شدن انسان در مقابل مشکلات است. اما خودکشی در کشورها و فرهنگ‌های مختلف متفاوت است و فرهنگ‌ها، طبقات اجتماعی، ادیان، جنسیت و ملت‌ها در آمار خودکشی تأثیر مستقیم دارند.

آمار نشان می‌دهد که برخی از کشورها بیشترین آمار خودکشی در جهان را دارند و باید بگوییم که این آمار در سال‌های مختلف متفاوت است. بر اساس آمار به‌دست آمده 5 کشور برتر خودکشی در جهان کشورهای لیتوانی در شمال شرقی اروپا، روسیه، گویان در آمریکای جنوبی، کره جنوبی و بلاروس در اروپا هستند.

خودکشی در کودکان

روند بسیار ناراحت کننده این است که میزان خودکشی به انجام رسیده در بین کودکان، در حالیکه هنوز بسیار پایین است، افزایش یافته است. خودکشی در کودکان چهارمین علت اصلی مرگ در این گروه سنی در ایالت متحده است.

عوامل علیتی خودکشی در کودکان چیست؟

خودکشی در دانشجویان

عدم مدیریت درست در همه زمینه‌ها و شرایط اقتصادی، اجتماعی نابرابر منجر به این شده که جوامع مختلف با میلیون‌ها دانشجو رو به رو باشند که برای دستیابی به شغل تلاش های بسیاری می کنند. از اتفاقات مرسوم این روزها، فارغ التحصیلی دانشجویانی است که خود را برای پیدا کردن کار مناسب به هر کاری انجام می دهند و از همیشه ناکام‌تر می‌مانند.

معاون دانشجویی فرهنگی وزیر بهداشت در نشست خبری خود اعلام کرد طبق آماری که از افسردگی دانشجویان تهیه شده، افسردگی در میان دانشجویان افزایش پیدا کرده و خودکشی در اوج افسردگی روند افزایشی داشته است.

بنا به گفته ریاست حراست کل وزرات علوم، از هر ۲۸ مورد خودکشی دانشجویی در ایران، ۷ مورد مربوط به پسران و ۲۱ مورد مربوط به دختران است. طبق آماری که سرپرست اداره کل سلامت روان وزارت بهداشت ارائه کرد، سالانه در ایران به ازای هر صدهزار نفر جمعیت، شش نفر اقدام به خودکشی می کنند یعنی در سال، ۴۲۰۰ نفر در ایران دست به این کار می‌زنند.

علائم هشدار دهنده ی خودکشی

تقریبا همه افرادی که اقدام به خودکشی می کنند پیش از آن علائمی از خود بروز می دهند که توجه به آنها برای اطرافیان الزامی است. برخی اتفاقات و شرایط ممکن است خطر خودکشی را بالا ببرند:

علت خودکشی در افراد

خودکشی اغلب به علت ناامیدی صورت می‌گیرد که علت آن اغلب به اختلال روانی نظیر افسردگی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، شکست عشقی، اعتیاد به الکل، یا سوء مصرف دارو نسبت داده می‌شود. اغلب، عوامل استرس‌زا مانند مشکلات مالی یا مشکلات ارتباط بین فردی در این میان نقش دارند.

عوامل زیستی و ژنتیکی

• برای مثال میزان همگانی خودکشی در دو قلو های یک تخمکی تقریبا سه برابر بیشتر از دو قلو های دو تخمکی است.
• کاهش سروتونین: قربانیان  اغلب تغییراتی در عملکرد سروتونین دارند. به طوریکه کاهش فعالیت سرتونرژیک با خطر بیشتر خودکشی ارتباط دارد.

عوامل فرهنگی اجتماعی

• محرمات مذهبی در مورد خودکشی و نگرش های جامعه نسبت به مرگ نیز تعیین کننده مهمی در میزان آن است.
• زنان بیشتر اقدام به خودکشی می کنند و مردان  بیشتری آن را به انجام می رسانند.

عوامل روانی اجتماعی

• صفات شخصیتی مرتبط با خودکشی که اغلب مورد بحث قرار گرفته اند، تکانشگری، پرخاشگری، بدبینی و حالت عاطفی منفی است که همگی خطر خودکشی را افزایش می دهند که به چندین مورد از آنها می پردازیم:

1. افسردگی

افراد افسرده برداشتی منفی از خود، دیگران یا شرایط موجود دارند و این احساسات را کاملا درست و منطقی می پندارند.

2. تنهایی

برخی از افراد به این دلیل تمایل به خود کشی دارند چون احساس تنهایی فراوانی می کنند و می پندارند کسی را ندارند و هیچ کس به زنده بودن یا مردن او اهمیت نمی دهد، او به شدت احساس تنهایی و انزوا می کند.

3. ناامیدی

فرد در این شرایط احساس می کند که شرایطش بهتر نخواهد شد و کسی به او نمی تواند کمک کند.

4. استرس

افرادی که از سطح بالایی از استرس برخوردارند انتظاراتی بالا و غیرواقع بینانه از لحاظ شخصی و تحصیلی از خود دارند که این انتظارات بالا می تواند در آنها استرس ایجاد کندو گاهی اوقات به سطحی تحمل ناپذیر می رسد.

5. خشم

برخی از افراد در مواقعی که به شدت خشمگین اند اقدام به خود کشی می کنند یا پس از پایان یافتن یک رابطه دوستی از خودکشی برای انتقام گرفتن استفاده می کنند .

6. احساس بی ارزشی

افرادی که چنین حسی دارند از عزت نفسی پایین برخوردارند و تشویق ها و تمجیدهای دیگران را نمی پذیرند و احساس بیهودگی می کنند. آنها هرگونه توجه، علاقه و تشویق دیگران ناموجه و برمبنای یک فرض اشتباه می گذارند.

7. شکست در اجرای کارها

این افراد تصور می کنند موفقیت های تحصیلی در تعیین هویت شخصی آنها نقش بسیار مهمی دارد و در صورت به خطر افتادن و نادیده گرفته شدن این موفقیت ها، هویت آنها نیز در معرض خطر قرارمی گیرد بنابراین دست نیافتن به مقام اول را حقارت به شمار می آورند. انها احساس شکست، شرمندگی یا بی کفایتی می کنند و تصور می کنند که دیگران او را دوست ندارند.

8. استفاده از موادمخدر و مشروبات الکلی

برخی مواقع افراد به دلیل مصرف موادمخدر یا مشروبات الکلی دست به خودکشی می زنند. در این حالت خطرات کاری را که انجام می دهند را دست کم می گیرند و در مقابل احساساتی که گرفتار آنها می شوند، آسیب پذیرترند.

روش های پیشگیری از خودکشی

• داشتن هدف و انگیزه

مهم‌ترین علت خودکشی بی انگیزگی است. شما باید صحبت‌های نزدیکانتان را درباره آینده و ناامیدی او را جدی بگیرید. علت های بی انگیزگی او را کشف کرده و از متخصص برای راهنمایی کمک بگیرید. داشتن شغلی مناسب، انجام فعالیت‌های هنری و ورزشی و انگیزه‌های تحصیلی، می‌تواند به فرد برای ادامه زندگی محرک کافی را بدهد. درمان‌های شناختی نیز به فرد برای اصلاح تفکر نسبت به زندگی و تغییر نگرش‌های منفی بسیار لازم است.

• آموزش توانایی سازگاری

آموزش توانایی سازگاری توسط روانشناس و متخصص، برای همه افراد مهم است، مخصوصا کسانی که زمینه انجام خودکشی را در آن ها حس می‌کنید. فرد باید بداند نسبت به شرایط سخت چگونه رفتار کند و چگونه به بحران‌ها واکنش نشان دهد. خودکشی در مقابل تمام شدن یک رابطه عاطفی سطحی و کوتاه مدت، و یا خودکشی بخاطر مشروط شدن در دانشگاه قطعا راه حل مناسبی نیست. مهارت‌های حل مسئله به افراد کمک می‌کند تا در زمان‌های بحرانی با دید بهتری به موضوع نگاه کنند.

• داشتن ارتباطات سالم

هرکس در زندگی افرادی را نیاز دارد که او را دوست داشته باشند و به او اهمیت دهند. داشتن خانواده مهربان و دلسوز، داشتن دوستان فداکار و صمیمی و داشتن یک رابطه عاشقانه کامل و لذت بخش، همه و همه به فرد مستعد، انگیزه ادامه زندگی، حتی در شرایط سخت را خواهد داد.

•  روان درمانی راهی موثر در رفع علل خودکشی

بسیار مهم است که در صورت مشاهده عوارض اختلالات روانی، به خصوص افسردگی، حتما بلافاصله به روانشناس مراجعه کنید. شاید شما فکر کنید که این رفتارها نشانه بلوغ یا نشانه جلب توجه است، اما این فکر نشانه ناآگاهی و عدم توانایی شما در ارتباط موثر با فرزندتان است.

• پیشگیری از خودکشی با دارو درمانی

گاهی اوقات مشکلات به حدی است که فرد نیاز به استفاده از دارو دارد. در این گونه موارد با تشخیص پزشک و روان پزشک و کمک روانشناس، داروهای مناسب برای کنترل وضعیت خلقی و مکانیزم‌های مغزی فرد تجویز خواهد شد. به همراه دارو درمانی نیاز است روانشناس دائم وضعیت روانی فرد را تحت نظر داشته باشد تا از خودکشی احتمالی جلوگیری کند.

چگونه با افراد مستعد خودکشی ارتباط برقرار کنیم؟

چه كارهايي انجام دهيد و چه كارهايي انجام ندهيد؟

رفتار های اطرافیان پس از خودکشی

1. سرزنش نکنید

ممکن است که فرد در نتیجه ابتلا به افسردگی دست به عمل خودکشی بزند. در افسردگی فرد بدون هیچ دلیل خاصی دائما احساس افسردگی، پوچی و ناامیدی می کند. همه این ها می تواند منجر به ایجاد انگیزه برای خود ویرانگری فرد شوند. پس اولین قدم در مواجه شدن با این افراد این است که آنها را درک کرده و سرزنششان نکنید.

2. دلسوز باشید

کسی که با شما در مورد افکار خودکشی یا روزهای بدش حرف می زند، شجاعت زیادی به خرج داده است، برای شما ارزش و احترام زیادی قائل بوده و روی شما حساب کرده است. ارزش طرف صحبت قرارگرفتن را داشته باشید، دلسوزی نشان بدهید، دوستتان را قضاوت نکنید، به او نگویید که تنبل یا ضعیف است یا ارزش زندگی کردن را نمی داند. دوستتان را تشویق کند که کمک حرفه ای بگیرد و به او اطمینان بدهید که در کنارش می مانید.

3. احتمال خودکشی مجدد هست

بسیار مهم است که شما بتوانید قبل از اقدام فرد به خودکشی مجدد نشانه های مربوط به آن را شناسایی کنید.

فردی که قصد خودکشی دارد ممکن است ناگهان تغییر خلقی مثبتی از خود نشان دهد. به این خاطر که او احساس می کند با اقدام به مرگ خود از رنج زندگی خلاص می شود و به همین دلیل احساس شادی می کند.

فرد ممکن است شروع به رسیدگی به کارهای عقب مانده خود بکند در حقیقت این رفتار زنگ خطری است برای اینکه بدانید این عمل قریب الوقوع است.

4. در گفتگوها همه چیز را نگویید

زمانی که فرد پس از خودکشی ناموفق خود، با شما صحبت می کند، هرگز مشکلات و علت آن او را بی اهمیت جلوه ندهید. نباید علت خودکشی را به سخره گرفته و آن را تحقیر کنید. او را به آینده های نامعلوم امیدوار نکنید. از اندوه خانواده پس از خودکشی او حرف نزنید و بار روانی مکالمات را بیشتر نکنید.

5. به آنان کمک های حرفه ای دهید

شاید شما به تنهایی نتوانید مشکلات فرد خودکشی کرده را حل کنید. او را به افراد متخصص معرفی کنید تا کمک های حرفه ای بگیرد. یک روانشناس، روانپزشک و یا روان درمانگر، بهترین روش برخورد با کسی که خودکشی کرده را می داند و می تواند کمک بیشتر کند.

6. او را به شرایط و محیط قبل برنگردانید

زمانیکه علت خودکشی بیمار، مشکلات زیاد او با خانواده است، او را پس از درمان مستقیما به آغوش خانواده برنگردانید. یک راه حل موقت، نگهداری او در خانه یکی از بستگان و دوستان نزدیک اوست. به او فرصت دهید در این مدت زمان کوتاه، تحت نظر روانشناس قرار گیرد و روحیه خود را بهبود بخشد.

مقالات دیگر مرتبط با اختلالات