عزت نفس و علائم عزت نفس پایین – راهکار های افزایش عزت نفس

تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس چیست؟

• افرادِ دارای اعتماد بنفس بالا لزوما از عزت نفس بالا برخوردار نیستند. عزت نفس یعنی اینکه ارزش خودتان را چگونه ارزیابی می‌کنید. درواقع، عزت نفس، بنیانی احساسی محسوب می‌شود که تعیین‌کننده‌ی تفکر منطقی، نوع احساسات و طرز رفتار هر شخص است.
• اما اعتماد بنفس به باور فردی درمورد انجام کاری خاص یا دستیابی به اهداف دلخواه اشاره دارد.
• افرادی که از عزت نفس کافی برخوردارند، معمولا برای اینکه حس خوبی درباره‌ی خودشان داشته باشند، هیچ نیازی به پُست‌ومقام، شهرت یا پول احساس نمی‌کنند و به دستاویزهایی همچون مواد مخدر یا رفتارهای پرخطر متوسل نمی‌شوند.
• ازسوی‌دیگر افراد دارای اعتماد بنفسِ زیاد حاضرند با چالش‌ها و مسئولیت‌های جدید روبه‌رو شوند. این افراد قادرند به سمت رویارویی با موقعیت‌های دشوار بروند و در شکار فرصت‌ها، تردیدی به خود راه نمی‌دهند.
• عزت نفس یعنی ارزیابی احساس خودارزشی و از تجارب مثبت زندگی ریشه می‌گیرد و در خصوصیاتی مانند انعطاف‌پذیری، جسارت و احترام به خود و دیگران نمود می‌یابد.
• اعتماد بنفس یعنی اینکه فرد به توانمندی‌های فردیِ خود باور داشته باشد. اعتماد بنفس درنتیجه‌ی انجام موفقیت‌آمیز کاری خاص یا رویارویی پیروزمندانه با چالشی بخصوص شکل می‌گیرد و در خصوصیاتی مانند پذیرش مشتاقانه‌ی چالش‌ها، مسئولیت‌‌ها و فرصت‌های جدید نمود می‌یابد.

عزت نفس پایین و بالا چه نشانه هایی داردند؟

ارتباط عزت نفس و کودکی

کمبود عزت نفس چه تاثیراتی در روابط عاطفی دارد؟

نوع دلبستگی نشان دهنده عزت نفس

در نتیجه ناامنی، شرم و اختلال در عزت نفس، نوعی سبک دلبستگی در کودکان ایجاد می شود که با میزان های مختلف اضطراب یا اجتناب همراه است.

دلبستگی همراه با اضطراب

اضطراب نیازهای شما را به سمت فدا شدن سوق می دهد و تنها به شخص مقابل فکر  خواهید کرد. به دلیل ناامنی اساسی، درگیر روابط هستید و به شدت دلبسته شریک زندگی خود هستید و نگران این هستید که او صمیمیت کمتری می خواهد. اما از آنجا که نیازهای خود را برآورده نمی کنید، ناراضی می شوید.

عزت نفس پایین باعث می شود حقیقت خود را پنهان کنید تا صمیمیت واقعی به خطر نیفتد. همچنین ممکن است نسبت به توجه شریک زندگی خود به دیگران حسادت داشته باشید. با تلاش های مکرر برای جلب اطمینان، ناخواسته شریک زندگی تان از شما دور می شود. در انتها هر دوی شما از این رابطه ناخوشایند هستید.

دلبستگی همراه با اجتناب

اجتناب کنندگان از نزدیکی و صمیمیت از طریق دوری کردن از معاشقه، تصمیم گیری های یک جانبه، اعتیاد، نادیده گرفتن شریک زندگی خود و یا برطرف کردن احساسات و نیازهای او خودداری می کنند. این باعث ایجاد تنش در رابطه می شود.

از آنجا که اجتناب کنندگان در مورد تلاش های شریک زندگی خود برای کنترل یا محدود کردن استقلال شان بیش از حد هوشیار هستند، ممکن است بیشتر از قبل از شریکشان فاصله بگیرند. هیچ یک از این سبک ها به رضایت بخشی روابط کمک نمی کند.

همچنین عزت نفس پایین تاثیرات دیگری از جمله:

1. حسادت در رابطه

فردی که عزت نفس پایینی دارد همیشه نگران است شریک عاطفی‌اش جذب دیگران شود. او چون خود را ناشایست و ناکافی می‌بیند، می‌‌پندارد شریکش هر لحظه ممکن است او را رها کند و برود. پس از خود حس حسادت نشان می‌دهد و چون شریکش نمی‌تواند در همه زمان‌ها در دسترسش باشد، مضطرب می‌شود.

این اضطراب و بی‌اطمینانی در نهایت به سوءبرداشت و نتیجه‌گیری‌های غیرمنطقی از رفتار طرف مقابل منجر می‌شود.

2. به دنبال تأیید دیگران بودن

فردی که دچار این مشکل است مدام می‌کوشد تأیید دیگران را بگیرد. او می‌خواهد جای خالی ارزشی را که برای خودش قائل نیست با تحسین دیگران پر کند. او در این راه از خواسته‌ها و نیازهایش چشم‌پوشی می‌کند.

3. احساس شرم و گناه

فردی با عزت نفس پایین به دشواری از دیگران کمک می‌طلبد، چون حس می‌کند مزاحم دیگران است و از این بابت احساس گناه و شرم می‌کند.

4. ناتوانی در بیان احساسات و خواسته‌ها

افرادی که به عزت نفس پایین دچارند ترجیح می‌دهند مدام سکوت کنند و از خواست‌ها و نیازهای خود حرفی نزنند، چراکه می‌ترسند با بیان احساسات و خواسته‌هایشان طرف مقابل را ناراحت و از خود دور کنند.

5. تلاش برای ماندن در روابط مضر

چنین افرادی اغلب در روابط سمی باقی می‌مانند، حتی وقتی می‌بینند طرف مقابل در حال سوءاستفاده از آنهاست. آنها می‌ترسند رابطه‌ای را که دیگر تمام شده یا مضر است ترک کنند.

6. حساسیت و تحریک‌پذیری

فردی با عزت نفس پایین اغلب تحمل انتقاد را ندارد و در برابر ناملایمات رابطه واکنش مناسبی نشان نمی‌دهد. برای مثال، وقتی طرف مقابل می‌خواهد مدتی تنها باشد، دیگری این درخواست را به‌معنای پس‌زده‌شدن تلقی می‌کند و فورا واکنش هیجانی نشان می‌دهد، که این خود به بروز جدل منجر می‌شود.

موفقیت در زندگی با افزایش عزت نفس

داشتن عزت نفس به روش های مختلفی روابط عاطفی را هم تحت تأثیرات خود قرار می‌دهد. انعکاس نگاهی که نسبت به خود دارید باعث می‌شود تا حضورتان در برخورد با آدم‌هایی که دوست‌شان دارید و دوست‌تان دارد رنگ و بویی متناسب با عقاید درونی‌تان بگیرد.

هر فردی برای حضور در اجتماع و برقراری روابط مختلف اعم از عاطفی و غیرعاطفی با دیگران نیاز به داشتن قدرتی درونی برای ابراز صحیح خود و دفاع از حقوقش دارد. بنابراین میزان عزت نفس می‌تواند نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در ارتباط با فردی دیگر ایفا کند.

مثلا شاید فقدان عزت نفس در فردی باعث شود که مدام در رابطه عاطفی خود با فردی دیگر، در مسائل مختلف کوتاه بیاید. این فرد به خاطر اینکه خود را در حدی نمی‌بیند که براساس میلش پیشنهادی بدهد یا در مقابل چیزی که دوست ندارد، ایستادگی کند، سریعا کوتاه می‌آید و همه چیز را می‌پذیرد. شاید در ظاهر چنین رفتاری را از خودگذشتگی بدانید اما چنین سبکی از رفتار جز دستاوردهای منفی عزت نفس پایین چیزی نیست.

راهکار های افزایش عزت نفس کدام است؟

نکات زیر به آموزش شما در زمینه بالا بردن عزت نفس کمک زیادی خواهد کرد:

• 10 نقطه قوت و 10 نقطه ضعف خود را یادداشت نمایید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا برداشتی صادقانه و واقع بینانه از خود داشته باشید.
• اهداف کوچک و قابل دسترسی برای خود تعیین کنید.
• به فعالیت های مورد علاقه خود بپردازید و در خلوت 30 دقیقه در روز را به خود اختصاص دهید، فهرستی از علایق خود تهیه کنید و با توجه به امکاناتی که در اختیار دارید زمانی را برای انجام دادن آن در نظر بگیرید.

• مسئولیت پذیری و انجام کارهای متفاوت را تجربه کنید. افرادی که از عزت نفس پایینی برخوردارند، از پذیرش مسئولیت‌های جدید امتناع می‌کنند زیرا از شکست می‌ترسند. آنها تنها کارهایی را انجام می‌دهند که در آن از توانایی‌های بالاتری برخوردار باشند.
• هیچ دو نفری را نمی‌توان و نباید با هم مقایسه کرد، از مقایسه خود با دیگران دست بردارید، تنها شخصی که باید خودتان را با آن مقایسه کنید خودتان هستید.
• دست از کمال‌گرایی کشیده و اشتباهات خود را بپذیرید، هیچکس کامل نیست و تلاش برای رسیدن به حداکثر کمال فقط باعث نا‌‌ امیدی می‌شود در حالیکه پذیرفتن اشتباهات به رشد شما کمک چشمگیری خواهد کرد.

و همچنین توجه داشته باشید

• خودتان را دوست داشته باشید و همانگونه که هستید، بپذیرید. مهربان نبودن با خود از نتایج عزت نفس پایین است، به خودتان عشق بورزید و خود را ارزشمند بدانید. از یادآوری نقاط مثبتتان به خود غافل نشوید، برای خود هدیه خریده و از تفریح کردن لذت ببرید.
• خودداری از تحقیر کردن خودتان حتی در قالب جملات با محتوای شوخی و مسخره. اگر تصور بدي از خودتان داشته باشيد، افكارتان منفي مي‌شود و تأثير بدي بر احساس و رفتارتان مي‌گذارد. پس افکار منفی در مورد خودتان که در ذهنتان جاری است را دور بریزید و انتقاد کردن از خود را متوقف کنید و از خود قدردانی کنید. تمام بخش‌های وجودتان را همان‌گونه که هست دوست بدارید و نقایص خود را بپذیرید، هیچکس کامل نیست.
• افرادی که عزت نفس پایین دارند مدام احساس می‌کنند باعث ناراحتی و آزار دیگران شده‌اند بنابراین برای بالا بردن عزت نفس، حس گناهکار بودن را از خود دور کنید.
• هر چقدر تمایل داشته باشید باور کنید انسانی ارزشمند هستید باعث تقویت یکی از مولفه‌های اساسی عزت نفس شده‌اید.
• استفاده از شبکه‌های اجتماعی را تا حد ممکن کم کنید و زمان بیشتری را برای تجربه کردن دنیای واقعی پیرامون‌تان صرف کنید.
• تمرین مراقبه ذهن آگاهی را بطور منظم در برنامه زندگی خود قرار دهید.
• بالا بردن عزت نفس فرآیندی مستمر و پیوسته است و هیچ گاه به پایان نخواهد رسید، بنابرین همواره به رشد و حرکت خود ادامه دهید، صبوری پیشه کنید و در این راه پشتکار داشته باشید.

و همچنین موارد زیر نیز حائز اهمیت است:

• مواردی را که در آنها مهارت دارید، پیدا کنید.
• روابط مثبت ایجاد کنید
• با خودتان مهربان باشید
• جسور و قاطع باشید
• نه گفتن را بیاموزید
• خودتان را به چالش بکشید

سایر مقالات مرتبط با روانشناسی سلامت